Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) odebrał dziś kluczowe orzeczenie w sprawie skargi Polski i Węgier przeciwko nowemu mechanizmowi łączącemu fundusze europejskie z poszanowaniem praworządności. Chodzi o rozporządzenie, które wszędzie w życie w styczniu 2021 roku, a którego celem jest ochrona funduszy unijnych przed nadużyciami.
W grudniu 2020 roku liderzy państw Unii Europejskiej porozumieli się w sprawie wieloletniego budżetu, funduszu odbudowy oraz mechanizmu warunkowości. Mechanizm ten ma na celu zapobiec przypadkom, w których państwa członkowskie UE nie przestrzegają praworządności, co mogłoby prowadzić do nieprawidłowego wykorzystania funduszy unijnych.
Rząd Polski i Węgier nie zgodził się z tym rozporządzeniem, twierdząc, że wprowadza on polityczną ocenę państw członkowskich na podstawie nieskonkretyzowanych zasad i nie określa żadnych mierzalnych kryteriów spełnienia warunków państwa prawnego. Skargę tę TSUE odrzucił, co oznacza, że mechanizm pozostaje w mocy.
W Polsce ok. 130 miliardów złotych z funduszu odbudowy jest uzależnione od spełnienia warunków praworządności. W przypadku Węgier ta kwota jest jeszcze wyższa – około 22 miliardów euro. Teraz, po odrzuceniu skargi, oba kraje będą musiały spełniać warunki mechanizmu, aby otrzymać te fundusze.
Mechanizm warunkowości jest ważnym krokiem w kierunku wzmocnienia praworządności w UE. W ubiegłym roku Komisja Europejska oskarżyła Polskę o naruszenie praworządności, co mogło prowadzić do wszczęcia procedury sankcji. Teraz, dzięki mechanizmowi warunkowości, UE maもう jeden sposób, aby zapobiec nadużyciom funduszy unijnych.
Wiele organizacji pozarządowych, takich jak Amnesty International czy pozarządowa organizacja Open Society Foundations, powitało orzeczenie TSUE jako ważny krok w kierunku ochrony praworządności w UE.
Po odrzuceniu skargi, Komisja Europejska ogłosiła, że będzie prowadzić debatę z udziałem przewodniczącej Ursuli von der Leyen, aby omówić stosowanie mechanizmu. Debatę tę zaplanowano na dzisiaj, około godziny 15:00.
Warto zauważyć, że mechanizm warunkowości jest tylko jeden z elementów wieloletniego budżetu UE. W tym budżecie znalazły się również środki na walkę z zmianą klimatu, na rozwój sieci komunikacyjnych oraz na wsparcie mniejszości narodowych.
TSUE, ustanowiony w 1952 roku, jest najwyższym sądem UE. Jego zadaniem jest interpretacja prawa UE i zapewnienie jego przestrzegania w całej Unii. Trybunał ten odegrał kluczową rolę w współtworzeniu UE, pomagając w rozwiązywaniu sporów między państwami członkowskimi.
