W Kościele katolickim Niedziela Palmowa jest dniem, który rozpoczyna Wielki Tydzień, czyli najważniejszy czas w roku dla chrześcijan. W tym dniu wspomina się mękę, śmierć i zmartwychwstanie Jezusa Chrystusa. Tradycja ta sięga IV wieku, kiedy to patriarcha jerozolimski dosiadał oślicy i wjeżdżał do miasta, otoczony tłumem.
Początki Tradycji
Zwyczaj wprowadzono na Zachodzie Europy w V i VI wieku. Obrzęd święcenia palm został wprowadzony do liturgii dopiero w XI wieku, jak podaje historyk Kościoła, ks. prof. Stanisław Adamiak. W przeszłości, w Niedzielę Palmową, celebrans wychodził przed kościół i zamykano bramę świątyni. Kapłan uderzał w nią krzyżem trzykrotnie, a następnie brama otwierała się i kapłan z uczestnikami procesji wstępował do wnętrza kościoła, aby odprawić mszę świętą.
Symbole Niedzieli Palmowej
Symbol ten miał wiernym przypominać, że zamknięte niebo zostało nam otworzone dzięki zasłudze krzyżowej śmierci Chrystusa. Współcześnie, liturgia Niedzieli Palmowej rozpoczyna się przed świątynią bądź wybranym w kościele miejscu poza prezbiterium. Najpierw kapłan kropi wodą święconą gałązki i palmy, a następnie odczytywana jest Ewangelia o wjeździe Chrystusa do Jerozolimy.
Opis Wjazdu Jezusa
Opis wjazdu Jezusa do Jerozolimy znajduje się u czterech Ewangelistów. Czytamy, że Chrystus siedział na osiołku, wypełniając tym samym proroctwo Zachariasza, który mówił, że mesjasz jako zbawiciel przyjdzie do swego ludu. W Starym Testamencie osiołek jest ukazywany jako zwierzę pokorne i pokojowe, w przeciwieństwie do konie, który w tekstach starożytnych kojarzył się z rzeczywistością wojenną.
Tłum i Jego Zachowanie
Tłum wołając: „Hosanna synowi Dawidowemu! Błogosławiony, który idzie w imieniu Pańskie, Hosanna na wysokościach!” wypowiadał słowa Psalmu 118, będącego błogosławieństwem kapłańskim towarzyszącym pielgrzymom wchodzącym w progi do świątyni jerozolimskiej. Hebrajski oryginał wyrażenia (hoshi’a na’) zawiera dwa słowa: czasownik zbawić (yasha’) i wyrażenie błagalne (na’), co oznacza „Zbaw, proszę”.
Jerozolima i Jej Znaczenie
Jerozolima była dużym miastem, więc nie wiemy, ile faktycznie osób uczestniczyło w uroczystym wjeździe Chrystusa. Możemy również zakładać, że pięć dni później kapłani zadbali, przed pałacem Piłata znaleźli się ci, którzy będą krzyczeć, że nie chcą Jezusa jako swojego króla.
Gest Słania Płaszczy
Gest słania płaszczy, o którym czytamy w biblijnej scenie wjazdu Chrystusa do Jerozolimy, zarezerwowany był w Izraelu dla króla. Żydzi oczekiwali Mesjasza, który będzie władcą doczesnym, politycznym, który wyzwoli Izraela z rąk Rzymian.
Prawdziwa Chwała Chrystusa
Prawdziwa chwała Chrystusa nie jest chwałą ziemskiego panowania, tylko chwałą, którą czerpie On od swojego Ojca. Otrzymuje ją, ponieważ, jak czytamy w liście do Filipian, „w zewnętrznej postaci uznany za człowieka, uniżył samego siebie, stając się posłusznym aż do śmierci – i to śmierci krzyżowej”.
Niedziela Palmowa i Triduum Paschalne
Niedziela Palmowa to jeden z dwóch dni w roku w Kościele katolickim, kiedy czyta się lub śpiewa opis Męki Pańskiej. Odbywa się on bez świeczników i okadzania księgi. Czytający nie pozdrawia także ludu i nie robi znaków krzyża na księdze i na sobie.
Tradycje w Polsce
W Polsce palemki najczęściej robione są z gałęzi wierzbowych z baziami i liści bukszpanu lub borówek. W niektórych regionach przygotowywane są również z suszonych kwiatów. Zgodnie z tradycją, palmy przechowywane są przez cały rok. Powstałym z ich spalenia popiołem posypywane są głowy wiernych w Środę Popielcową.
