Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie (WSA) unieważnił uchwałę Rady Miejskiej w Radomiu dotyczącą opłat na Cmentarzu Komunalnym, uznając je za bezprawne. Wyrok ten może mieć daleko idące konsekwencje dla samorządów w całej Polsce, które będą musiały dostosować swoje regulacje do obowiązującego prawa.
Tło sprawy
12 marca 2025 r. WSA w Warszawie stwierdził nieważność uchwały Rady Miejskiej w Radomiu z 2016 r. oraz jej późniejszych zmian z 2021 i 2023 r., dotyczących opłat na Cmentarzu Komunalnym. Sąd uznał, że opłaty za groby oraz usługi pogrzebowe nie mają podstawy prawnej i są bezprawne. Decyzja ta została podjęta na skutek skargi złożonej przez Prokuraturę Okręgową w Radomiu.
Podstawa prawna
Zgodnie z art. 7 ustawy z 31 stycznia 1959 r. o cmentarzach i chowaniu zmarłych, samorządy mogą pobierać opłaty jedynie za pochówek zmarłych. Inne opłaty, takie jak za wjazd na cmentarz czy korzystanie z jego infrastruktury, nie mają podstawy prawnej.
Poprzednie orzeczenia
Podobny wyrok zapadł w listopadzie 2024 w Olsztynie. Tu również Wojewódzki Sąd Administracyjny (WSA) orzekł, że opłaty pobierane przez cmentarze, które nie są związane bezpośrednio z pochówkiem zmarłych, są niezgodne z prawem. Już wtedy było głośno o tym, że wydany wyrok to ważny precedens, który może wpłynąć na praktyki Cmentarzy Komunalnych w całej Polsce.
Konsekwencje
Wyrok WSA w Warszawie wpisuje się w szerszy trend orzeczniczy. Samorządy będą musiały dostosować swoje regulacje do obowiązującego prawa, co może oznaczać konieczność znalezienia nowych źródeł finansowania cmentarzy. Mieszkańcy, którzy uiszczali opłaty na podstawie unieważnionych uchwał, mają prawo ubiegać się o ich zwrot.
Jak uzyskać zwrot opłat
Jeśli zapłaciłeś opłatę, która nie miała podstawy prawnej (np. dodatkowe opłaty za korzystanie z grobu, wjazd na cmentarz czy inne usługi, które powinny być darmowe), to masz prawo zawalczyć o zwrot tych pieniędzy! Ważne: Pamiętajmy, że wyrok dotyczy Cmentarzy Komunalnych, czyli zarządzanych przez miasto np. Miejski Zarząd Cmentarzy. Trzeba złożyć wniosek do Urzędu Miasta lub Zarządu Cmentarza, który pobierał opłatę.
Ograniczenia
Tak – czas. W większości przypadków obowiązuje zasada, że można domagać się zwrotu do 3 lat wstecz, licząc od momentu, kiedy dowiedzieliśmy się, że opłata była bezprawna. Nie ma oficjalnego wzoru wniosku o zwrot opłat za grób, ponieważ sprawy te są nowe i dotyczą różnych miast oraz indywidualnych sytuacji. Ale można taki wniosek napisać samodzielnie w prosty sposób. Nie rezygnujmy – nadal warto spróbować!
Dalsze kroki
Można poprosić urząd o sprawdzenie, czy mają zapis płatności. Jeśli opłata była pobierana „z urzędu” i regularnie, to prawdopodobnie jest w systemie. Warto również skonsultować się z Rzecznikiem Praw Obywatelskich albo Rzecznikiem Konsumentów, aby uzyskać professionnelną radę i wsparcie w walce o zwrot opłat.
