W Polsce, problem opłat za odpady komunalne jest coraz bardziej złożony, szczególnie w przypadku nieruchomości z wieloma właścicielami. Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich interweniuje w tej sprawie, ponieważ Ministerstwo Klimatu i Środowiska nieprecyzyjnie określa zasady naliczania opłat za odpady w takich przypadkach.
Właściciele nieruchomości coraz częściej zgłaszają się do Rzecznika Praw Obywatelskich z prośbą o wyjaśnienie, kto powinien płacić za śmieci w przypadku nieruchomości z wieloma właścicielami. Problem dotyczy budynków z kilkoma lokalami mieszkalnymi, które nie zostały podzielone na odrębne własności. W takich przypadkach właściciele nie wiedzą, kto powinien płacić za odpady, a gminy nie wiedzą, kto powinien złożyć deklarację.
Ustawa o utrzymaniu czystości i porządku w gminach definiuje właściciela nieruchomości bardzo szeroko, obejmując współwłaścicieli, użytkowników wieczystych i osoby faktycznie władające nieruchomością. Jednak przepisy nie obligują do umownego określenia podmiotu zobowiązanego, gdy więcej niż jeden podmiot może być uznany za właściciela. W praktyce oznacza to, że w takich przypadkach obowiązek złożenia deklaracji może dotyczyć zarówno właścicieli nieruchomości (w rozumieniu cywilnym), jak i najemców poszczególnych lokali.
Orzecznictwo sądów administracyjnych nie dostarcza jednoznacznej odpowiedzi na to pytanie. Istnieją sprzeczne wyroki: niektóre opowiadają się za łączną odpowiedzialnością wszystkich współwłaścicieli, inne dopuszczają składanie odrębnych deklaracji w odniesieniu do używanych części nieruchomości. Dodatkowo, kryterium podlegania obowiązkom bywa różnie interpretowane – czasem wiąże się z wytwarzaniem odpadów, innym razem z władztwem nad całą nieruchomością.
Rzecznik Praw Obywatelskich prosi Ministerstwo Klimatu i Środowiska o wyjaśnienie, czy resort dostrzega problem i czy planuje jego rozwiązanie. Dyrektor Zespołu Prawa Administracyjnego i Gospodarczego Biura RPO, Piotr Mierzejewski, skierował pismo do dyrektora Departamentu Gospodarki Odpadami MKiŚ, Marka Golenia. RPO pyta, czy do resortu docierały sygnały o potrzebie doprecyzowania zasad odpowiedzialności z tytułu opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi w przypadkach wielości właścicieli nieruchomości.
Celem interwencji jest zapewnienie jasności i sprawiedliwości w systemie opłat za odpady komunalne. RPO prosi Ministerstwo o przedstawienie stanowiska co do potrzeby podjęcia prac analitycznych lub legislacyjnych w celu rozwiązania tego problemu. Według danych GUS, w 2020 roku opłaty za odpady komunalne wyniosły średnio 35,6 zł na mieszkańca. Rynek odpadów komunalnych w Polsce jest wart około 15 mld zł rocznie. RPO podkreśla, że rozwiązanie tego problemu jest niezbędne do zapewnienia ładu prawnego i sprawiedliwości w systemie opłat za odpady komunalne.
