W styczniu 2025 roku Polska wprowadzi obowiązkową segregację odpadów tekstylnych, zmieniając diametralnie sposób myślenia o odpadach ubrań. Według danych przedstawionych przez wiceminister klimatu Anitę Sowińską, przeciętny Europejczyk kupuje rocznie około 26 kilogramów ubrań, z czego aż 87 procent trafia na wysypiska lub do spalarni. Nowe przepisy mają radykalnie zmienić tę sytuację.
Wprowadzenie punktów selektywnej zbiórki odpadów tekstylnych (PSZOK)
Gminy będą zobowiązane do utworzenia punktów selektywnej zbiórki odpadów tekstylnych (PSZOK), które będą służyć do zbierania i przetwarzania odpadów tekstylnych. Jednakże, już teraz pojawiają się wątpliwości dotyczące ich dostępności. Problem ilustruje sytuacja na Dolnym Śląsku, gdzie wycofanie pojemników PCK na odzież znacząco utrudniło mieszkańcom pozbywanie się niepotrzebnych ubrań.
Rozszerzona Odpowiedzialność Producenckiej
Unia Europejska pracuje nad wprowadzeniem Rozszerzonej Odpowiedzialności Producenckiej, która zmusi producentów do ponoszenia kosztów związanych z przetwarzaniem zużytej odzieży. Te zmiany mogą wpłynąć na ceny nowych ubrań, ale mają przyczynić się do bardziej zrównoważonej gospodarki tekstylnej.
Wpływ na zwyczaje zakupowe
Wprowadzenie nowych przepisów może znacząco wpłynąć na zwyczaje zakupowe Polaków. Świadomość konieczności odpowiedniej utylizacji odzieży może skłonić konsumentów do bardziej przemyślanych zakupów i dłuższego wykorzystywania posiadanych ubrań. Może to prowadzić do rozwoju rynku napraw odzieży oraz wzrostu popularności second-handów i platform wymiany ubrań.
Nierówności społeczne
Nowe regulacje mogą również pogłębić nierówności społeczne. Ograniczona dostępność PSZOK-ów i niedogodne godziny ich otwarcia mogą stanowić szczególne wyzwanie dla osób pracujących i mieszkających na terenach wiejskich. Istnieje ryzyko, że część społeczeństwa, nie mogąc dostosować się do nowych wymogów, będzie narażona na kary finansowe, co może dodatkowo obciążyć domowe budżety.
System a nieformalny obieg tekstyliów
System może również prowadzić do powstania nieformalnego obiegu tekstyliów. W obliczu utrudnionego dostępu do punktów zbiórki i groźby wysokich kar, niektórzy mieszkańcy mogą szukać alternatywnych, nie zawsze legalnych sposobów pozbywania się odzieży. To z kolei może prowadzić do powstawania nielegalnych wysypisk i konfliktów społecznych związanych z egzekwowaniem nowych przepisów.
Aktualne dane
Według danych GUS, w 2020 roku Polska wygenerowała 1,3 miliona ton odpadów tekstylnych, z czego tylko 12% zostało przetworzonych. Wartość rynku skupu i przetwarzania odpadów tekstylnych w Polsce szacuje się na około 1,5 miliarda złotych.
Konkluzja
Wprowadzenie obowiązkowej segregacji odpadów tekstylnych to krokiem w stronę bardziej zrównoważonej gospodarki tekstylnej. Jednakże, aby ten system funkcjonował efektywnie, należy zapewnić dostępność PSZOK-ów i podjęcie działań edukacyjnych wobec społeczeństwa. W przeciwnym razie, może to prowadzić do nierówności społecznych i powstania nieformalnego obiegu tekstyliów.
