Prezydent USA Donald Trump znaleziony się w ogniu krytyki po ogłoszeniu, że Katar planuje przekazać mu luksusowy samolot Boeing 747-8 wart około 400 mln USD, który miałby zastąpić wysłużony model Air Force One. Choć administracja zapewnia, że darowizna jest zgodna z prawem, zarówno przeciwnicy, jak i niektórzy zwolennicy prezydenta wyrażają swoje obawy, stawiając pytania o granice dyplomacji.
Obecne samoloty Air Force One to dwie maszyny Boeing VC-25A (model 747-200B) służące od 1990 roku. Każda ma ponad 40 lat i mimo modernizacji systemów łączności satelitarnej, obrony przeciwlotniczej i zabezpieczeń medycznych, utrzymanie ich niezawodności i efektywności kosztowej staje się coraz trudniejsze. VC-25A zabiera do 70 pasażerów. Na jego pokładzie znajduje się sala konferencyjna, centrum medyczne i prywatne kwatery prezydenta. Oferuje też strategiczną łączność. Jednak rosnące wymagania technologiczne i bezpieczeństwa generują narastające obciążenia budżetowe.
Kontrowersje wokół Darowizny
Demokraci wskazują, że przyjęcie prezentu od obcego rządu może naruszać Emoluments Clause (Artykuł I, sekcja 9 Konstytucji USA), zakazujący urzędnikom federalnym przyjmowania „korzyści, prezentów i tytułów” od władców obcych państw bez zgody Kongresu. Pojawiają się zarzuty korupcji, łapówki i kupowania przychylności. Również konserwatywni komentatorzy, jak Ben Shapiro, nazywają sprawę „przekupstwem”, a dziennikarka Laura Loomer ostrzega przed „koniem trojańskim” – wskazując na wcześniejsze oskarżenia wobec Kataru o finansowanie radykalnych grup, które kraj ten zdecydowanie odrzuca.
Stanowisko Kataru
Ministerstwo Spraw Zagranicznych Kataru w oficjalnym komunikacie podkreśliło, że podarunek nie jest wymierzony w interesy USA. Jest natomiast wyrazem wieloletniej przyjaźni i uznania strategicznego partnerstwa na Bliskim Wschodzie. Katarczycy zaznaczają, że samolot przejdzie pełną inspekcję amerykańskich służb technicznych oraz że darowizna nie łączy się z innymi warunkami ani z oczekiwaniami rewanżu.
Stanowisko Administracji
Biały Dom zapewnia, że darowizna przeszła wstępną ocenę prawników administracji i że zgodnie z ustawą Foreign Gifts and Decorations Act każde przyjęcie prezentu od rządu obcego państwa wymaga raportu do General Services Administration, a w razie wartości przekraczającej 415 USD – zgody Kongresu. Rzeczniczka Karoline Leavitt stwierdziła, że „każdy prezent jest przyjmowany zgodnie z przepisami”, a Trump porównał gest Kataru do przekazania Statuy Wolności przez Francję w 1884 roku.
Wyniki Badań
Według badań przeprowadzonych przez Pew Research Center, 67% Amerykanów uważa, że prezydent powinien odmówić przyjęcia darowizny od obcego rządu. Badanie wykazało również, że 55% Amerykanów uważa, że Kongres powinien mieć większy wpływ na decyzje dotyczące dyplomacji.
Podsumowanie Wniosków
Wyniki badań wskazują, że decyzja o przyjęciu nowej maszyny Air Force One może mieć długofalowe implikacje dla postrzegania roli USA na Bliskim Wschodzie. Kontrowersje wokół tej transakcji pokazują, jak cienka linia dzieli dyplomację od potencjalnego konfliktu interesów. Administracja powinna zatem rozważyć wprowadzenie większej przejrzystości w procesie podejmowania decyzji dotyczących darowizn od obcych rządów.
