Wyobraź sobie życie w środowisku mikrograwitacji, gdzie Twoje ciało jest narażone na ekstremalne warunki, a Twoje zdrowie jest pod stałą obserwacją. Taki jest los astronautów, którzy odważnie penetrują przestrzeń kosmiczną. W lipcu tego roku, po 18 dniach na Międzynarodowej Stacji Kosmicznej (ISS), wróciła na Ziemię załoga misji Ax-4, w skład której wchodził polski astronauta Sławosz Uznański-Wiśniewski.
Polska misja technologiczno-naukowa IGNIS była pierwszą tego typu misją, która miała na celu zbadanie wpływu mikrograwitacji na ludzki organizm. W trakcie tak krótkich misji, jak IGNIS, u osób dobrze przygotowanych i zdrowych konsekwencje pobytu w warunkach mikrograwitacji są niewielkie. Jednak astronauci, którzy pozostają na orbicie dłużej, czekają nieuchronne zaniki mięśni i spadek gęstości kości.
Lekarz misji IGNIS, Alessandro Alcibiade, wyjaśnia, że zmiany w ludzkim ciele zachodzące pod wpływem warunków panujących w kosmosie są wyraźnie widoczne dla lekarzy i naukowców. – A niektóre są zauważalne dla wszystkich. Astronauci, zwłaszcza na początku misji, mają pełniejsze, zaczerwienione twarze. To efekt przepływu płynów ustrojowych z niższych części ciała w mikrograwitacji. Zwykle opuchlizna, towarzyszące jej zawroty głowy i dezorientacja ustępują po kilku dniach – tłumaczył ekspert.
Skutki oddziaływania mikrograwitacji na organizm są również widoczne w wynikach badań krwi. – Nie ma konkretnego markera, który wskazywałby na pobyt w kosmosie. Natomiast astronauci mają zazwyczaj niedobory niektórych witamin, takich jak B12 albo D. Jest to związane z ograniczonym dostępem do świeżej żywności i bezpośredniego światła słonecznego. Dlatego stosuje się odpowiednią suplementację – zaznaczył Alessandro Alcibiade. Dodał, że podobne wyniki badań mają osoby długo przebywające np. na stacjach polarnych albo w łodziach podwodnych.
Kosmiczne promieniowanie jonizujące jest niebezpieczne dla istot żywych. Jego długotrwałe działanie może powodować zmiany w szpiku kostnym, uszkodzenia tkanek i DNA. Jak poinformował lekarz, astronauci są stale monitorowani pod kątem ekspozycji na promieniowanie, a jego dopuszczalna dawka jest ustalona przez Międzynarodową Komisję Ochrony Radiologicznej (International Commission on Radiological Protection, ICRP). Żeby zapewnić astronautom dodatkową ochronę, służby naziemne monitorują tzw. pogodę kosmiczną, czyli zjawiska związane z aktywnością Słońca.
Długotrwałe misje na ISS trwają średnio sześć miesięcy. Ten czas może jednak zostać wydłużony przez NASA do ośmiu miesięcy, ponieważ nowa kapsuła Dragon uzyskała certyfikat umożliwiający jej pozostawanie w doku stacji przez taki właśnie okres. Zdaniem lekarza, dłuższe misje oznaczają znaczne oszczędności, ponieważ kapsuły rzadziej będą kursować na ISS, a każdy transport na orbitę jest bardzo drogi.
Astronauci są ponadprzeciętnie zdrowi, ale w trakcie misji są też narażeni na ekstremalne, niebezpieczne warunki. Ich zdrowie jest pod stałą obserwacją, a badania są przeprowadzane w celu zbadania wpływu mikrograwitacji i promieniowania na ludzki organizm. Polska misja IGNIS była pierwszym krokiem w kierunku zrozumienia wpływu kosmosu na ludzi. Astronauci są prawdziwymi bohaterami, którzy ryzykują swoim zdrowiem i życiem, aby ludzkość mogła się rozwijać.
