Wiele osób uważa, że sondaże wyborcze są wiarygodnym źródłem informacji o nastrojach społecznych i poparciu dla poszczególnych partii czy kandydatów. Jednak, jak podkreśla politolog z Uniwersytetu Warszawskiego, dr hab. Bartłomiej Biskup, sondaże mogą być niewiarygodne, jeśli nie są przeprowadzane w sposób odpowiedzialny i transparentny.
Metodyka badań a wiarygodność sondaży
Kluczowe znaczenie dla wiarygodności sondaży ma metoda badania, próba i sposób prezentacji wyników. Według dra Biskupa, aby sondaże oddawały faktyczny obraz nastrojów społecznych, należy posługiwać się wszelkimi dostępnymi technikami badawczymi. W ten sposób wyniki będą możliwie wiarygodne. Każda z technik odznacza się innymi właściwościami. Przykładowo, wywiad telefoniczny jest dużo dokładniejszy, ale dużo trudniej zdobyć respondentów, ponieważ fotowoltaika zabiła badania telefoniczne.
Wady poszczególnych metod badań
Badania metodą internetową przeprowadza się łatwiej, ale dają nadreprezentatywność osób z młodszych grup wiekowych i lepiej wykształconych. Co więcej, często badania te przeprowadzane są przy wykorzystaniu stałej puli respondentów, co zmniejsza ich dokładność. Badania przeprowadzane twarzą w twarz są najdroższe i mają największą liczbę odmów, choć nadal są stosowane.
Mixed-mode – rozwiązanie dla wiarygodnych sondaży
Według dra Biskupa, dzisiaj musimy stosować mixed-mode, czyli mieszankę technik badawczych, dlatego że żadna z nich nie daje stuprocentowo wiarygodnych wyników. Mixed-mode pozwala na uzyskanie bardziej wiarygodnych wyników, ponieważ redukuje błędy związane z poszczególnymi metodami badań.
Niewiarygodne badania przepływu elektoratu
Niewiarygodne są również niektóre badania przepływu elektoratu – w szczególności pomiędzy kandydatami bądź partiami z małym poparciem. Badania pokazujące przepływ wyborców na małej próbie respondentów są kompletnie niewiarygodne. Statystycznie nie da się tego wiarygodnie wyliczyć. Jeśli w sondażu o próbie około 1000 osób aktywnych wyborców będzie 600, to przykładowo Adriana Zandberga popierać będzie 2 proc. respondentów, czyli zaledwie 12 osób.
Manipulacja wynikami sondaży
Innym aspektem, przy którym może dochodzić do manipulacji, jest prezentacja wyników sondażu. Według politologa, modelowym przykładem tego zjawiska są nieprzystające do siebie słupki w sondażach. Często kandydat, który wygrał, ma słupek dwa razy większy niż ten, który ma jedynie 10 proc. mniej głosów. Excel by nie wygenerował takich wyników. To jest obliczone na mocny komunikat medialny, a nie na to, żeby zaprezentować poprawnie badania.
Błąd statystyczny a wiarygodność sondaży
Według naukowca, należy zwracać uwagę na wielkość próby badawczej, czyli ilu respondentów wzięło udział w badaniu. 1000 respondentów to akceptowalna próba badawcza, błąd statystyczny wynosi wtedy 2-3 pp. Im mniejsza grupa badanych, tym ten błąd będzie większy.
Wnioski i rekomendacje
W związku z powyższym, politolog rekomenduje, aby przy ocenie sondaży zwracać uwagę na wielkość próby badawczej, metodę badania i sposób prezentacji wyników. Ponadto, należy wziąć pod uwagę błąd statystyczny i niezdecydowanych wyborców, którzy są lub nie są wliczani do badania. Dzięki temu możemy uzyskać bardziej wiarygodne informacje o nastrojach społecznych i poparciu dla poszczególnych partii czy kandydatów.
